ارائه مدل چندهدفه فازی طراحی زنجیره‌‌تأمین سبز دوکاناله با درنظر گرفتن قیمت‌گذاری تحت شرایط عدم قطعیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مهندسی صنایع، دانشکدۀ مهندسی صنایع و سیستم‌های مدیریت، دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران)، ایران

2 استادیار، گروه مهندسی صنایع، واحد نوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، نوشهر، ایران

3 استادیار، دانشکده مهندسی صنایع و سیستم‌های مدیریت، دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران)، ایران

چکیده

به‌دنبال روند جهانی اخیر در به‌کارگیری استراتژی‌های کاهش انتشار گازهای گل‌خانه‌‌ای (GHG) و باتوجه به تکامل مدل‌های تجاری از سنتی به چندکاناله، و نیز روندهای فزاینده جهانی به‌سمت سیستم‌های فروش آنلاین، در این پژوهش به بررسی یک زنجیره‌تأمین سبز دوکاناله پرداخته‌ایم. در این شبکه تولیدکننده محصول خود را از طریق یک کانال مستقیم (آنلاین) و یک کانال خرده‌فروشی (سنتی) که تقاضای آن‌ها غیرقطعی است، توزیع می‌کند. قیمت‌ها در کانال‌های توزیع می‌تواند بر تقاضای مشتریان تأثیر بگذارد. مد‌‌‌ل‌سازی این زنجیره با محاسبه قیمت بهینه کانال‌های توزیع، بهینه‌سازی سود کل و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، انتشار گاز کربن دی‌اکسید را به حداقل می‌رساند. انتشار گاز CO2 وابسته به وجه حمل‌ونقل درنظر گرفته شده است. مدل پیشنهادی ابتدا به‌صورت یک مدل برنامه‌ریزی عدد صحیح مختلط غیرخطی توسعه یافته است، سپس از یک تکنیک نظری برای خطی‌سازی مدل استفاده شده است. به‌منظور حل مدل چندهدفه ارائه شده، از روش Jimenez و TH استفاده شده است. اعتبارسنجی مدل با آزمایش عددی انجام شده و سپس چندین تحلیل حساسیت بر روی پارامترها انجام گرفته است. نتایج محاسباتی و تحلیل حساسیت بر روی پارامترهای مسئله کارآمدی مدل را در برقراری تعادل بین اهداف اقتصادی و زیست محیطی نشان داد بطوریکه در صورت برابر بودن هزینه‌های حمل و نقل برای ارسال کالا به هر دو بازار، جهت برقراری تعادل بین اهداف، از وسایلی که آلایندگی زیست‌محیطی کمتری دارند، بیشتر استفاده می‌شود. علاوه‌بر این روش حل پیشنهادی تصمیم‌گیر را قادر می‌سازد میزان اهمیت هر یک ازتوابع هدف را مشخص کند. همچنین تصمیم‌گیر می‌تواند با تغییر ضرایب موجود در رابطه قیمت تقاضا، بر روی قیمت بهینه کانال‌های توزیع تاثیرگذار باشد و با تعیین قیمت بهینه سود کل زنجیره تأمین را افزایش دهد.

کلیدواژه‌ها


  • EPA, “Fast facts: U.S. transportation sector GHG emissions 1990-2019,” 2021.
  • Group, “Who’s buying direct and why: consumers tell all,” 2004.
  • Xiao, Z. H. Hu, K. X. Wang, and P. H. Fu, “Spatial distribution of energy consumption and carbon emission of regional logistics,” Sustain., vol. 7, no. 7, pp. 9140–9159, 2015.
  • Barzinpour and P. Taki, “A dual-channel network design model in a green supply chain considering pricing and transportation mode choice,” J. Intell. Manuf., vol. 29, no. 7, pp. 1465–1483, Oct. 2018.
  • Xiao, T. M. Choi, and T. C. E. Cheng, “Product variety and channel structure strategy for a retailer-Stackelberg supply chain,” Eur. J. Oper. Res., vol. 233, no. 1, pp. 114–124, Feb. 2014.
  • S. Pishvaee and J. Razmi, “Environmental supply chain network design using multi-objective fuzzy mathematical programming,” Appl. Math. Model., vol. 36, no. 8, pp. 3433–3446, Aug. 2012.
  • Ramezani, M. Bashiri, and R. Tavakkoli-Moghaddam, “A new multi-objective stochastic model for a forward/reverse logistic network design with responsiveness and quality level,” Appl. Math. Model., vol. 37, no. 1–2, pp. 328–344, Jan. 2013.
  • بشیری، مهدی و شرافتی، مهتاب، "طراحی دوهدفه شبکه زنجیره‌تأمین حلقه بسته با درنظر گرفتن معیارهای همبسته در محیط فازی." نشریه پژوهش‌های مهندسی صنایع در سیستم‌های تولید،

سال اول، شماره اول: 25-36، 1392. 

  • قهرمانی‌نهر، جاوید، قدرت‌نما، علی، ایزدبخش، حمیدرضا، توکلی مقدم، رضا، " طراحی یک شبکه زنجیره‌تأمین سبز چندهدفه چند محصولی و چند دورهای با درنظر گرفتن تخفیف در شرایط عدم قطعیت." نشریه پژوهش‌های مهندسی صنایع در سیستم‌های تولید، سال ششم، شماره سیزدهم: 119-137، 1397.
  • M. J. Mirzapour Al-E-Hashem, A. Baboli, and Z. Sazvar, “A stochastic aggregate production planning model in a green supply chain: Considering flexible lead times, nonlinear purchase and shortage cost functions,” Eur. J. Oper. Res., vol. 230, no. 1, pp. 26–41, Oct. 2013.
  • Sazvar, S. M. J. Mirzapour Al-E-Hashem, A. Baboli, and M. R. Akbari Jokar, “A bi-objective stochastic programming model for a centralized green supply chain with deteriorating products,” Int. J. Prod. Econ., vol. 150, pp. 140–154, Apr. 2014.
  • C. Tsao, E. Nugraha Ridhwan Amir, V. Van Thanh, and M. Dachyar, “Designing an eco-efficient supply chain network considering carbon trade and trade-credit: A robust fuzzy optimization approach,” Comput. Ind. Eng., vol. 160, p. 107595, Oct. 2021.
  • Wang and Q. Wan, “A multi-period multi-product green supply network design problem with price and greenness dependent demands under uncertainty,” Appl. Soft Comput., vol. 114, p. 108078, Jan. 2022.
  • Roy, S. S. Sana, and K. Chaudhuri, “Joint decision on EOQ and pricing strategy of a dual channel of mixed retail and e-tail comprising of single manufacturer and retailer under stochastic demand,” Comput. Ind. Eng., vol. 102, pp. 423–434, Dec. 2016.
  • Xu, Z. Z. Liu, and S. H. Zhang, “A strategic analysis of dual-channel supply chain design with price and delivery lead time considerations,” Int. J. Prod. Econ., vol. 139, no. 2, pp. 654–663, Oct. 2012.
  • Ding, C. Dong, and Z. Pan, “A hierarchical pricing decision process on a dual-channel problem with one manufacturer and one retailer,” Int. J. Prod. Econ., vol. 175, pp. 197–212, May 2016.
  • S. Gan, I. N. Pujawan, Suparno, and B. Widodo, “Pricing decision for new and remanufactured product in a closed-loop supply chain with separate sales-channel,” Int. J. Prod. Econ., vol. 190, pp. 120–132, Aug. 2017.
  • B. Jamali and M. Rasti-Barzoki, “A game theoretic approach for green and non-green product pricing in chain-to-chain competitive sustainable and regular dual-channel supply chains,” J. Clean. Prod., vol. 170, pp. 1029–1043, Jan. 2018.
  • M. Modak and P. Kelle, “Managing a dual-channel supply chain under price and delivery-time dependent stochastic demand,” Eur. J. Oper. Res., vol. 272, no. 1, pp. 147–161, Jan. 2019.
  • Zhang and K. Yang, “Multi-Objective Optimization for Green Dual-Channel Supply Chain Network Design Considering Transportation Mode Selection,” Supply Chain Logist. Manag., pp. 382–404, Oct. 2019.
  • Vafaei, S. Yaghoubi, J. Tajik, and F. Barzinpour, “Designing a sustainable multi-channel supply chain distribution network: A case study,” J. Clean. Prod., vol. 251, p. 119628, Apr. 2020.
  • Lu and N. Liu, “Pricing games of mixed conventional and e-commerce distribution channels,” Comput. Ind. Eng., vol. 64, no. 1, pp. 122–132, Jan. 2013.
  • Liu, R. Zhang, and M. Xiao, “Joint decision on production and pricing for online dual channel supply chain system,” Appl. Math. Model., vol. 34, no. 12, pp. 4208–4218, Dec. 2010.
  • Dan, G. Xu, and C. Liu,”Pricing policies in a dual-channel supply chain with retail services”, International Journal of Production Economics, 139(1),pp. 312–320. doi: 10.1016/J.IJPE.2012.05.014. 2012.
  • S. Pishvaee and S. A. Torabi, “A possibilistic programming approach for closed-loop supply chain network design under uncertainty,” Fuzzy Sets Syst., vol. 161, no. 20, pp. 2668–2683, Oct. 2010.
  • Jiménez, M. Arenas, A. Bilbao, and M. V. Rodríguez, “Linear programming with fuzzy parameters: An interactive method resolution,” Eur. J. Oper. Res., vol. 177, no. 3, pp. 1599–1609, Mar. 2007.
  • A. Parra, A. B. Terol, B. P. Gladish, and M. V. R. Uría, “Solving a multiobjective possibilistic problem through compromise programming,” Eur. J. Oper. Res., vol. 164, no. 3, pp. 748–759, Aug. 2005.
  • A. Torabi and E. Hassini, “An interactive possibilistic programming approach for multiple objective supply chain master planning,” Fuzzy Sets Syst., vol. 159, no. 2, pp. 193–214, Jan. 2008.

A. lireza Fallah-Tafti, R. Sahraeian, R. Tavakkoli-Moghaddam, and M. Moeinipour, “An interactive possibilistic programming approach for a multi-objective closed-loop supply chain network under uncertainty,”http://dx.doi.org/10.1080/00207721.2012.720296, vol. 45, no. 3, pp. 283–299, Mar. 2013.